گیاه درمانی در زندگی امروز ما که حتی برای درمان بیماری‌های بسیار جزئی نیز به پزشک مراجعه می‌کنیم اهمیتی دوچندان یافته و ضرورت وجود آن بیش از پیش احساس می‌شود. این رشته علمی که امروزه با عناوین فارماکوگنوزی (داروشناسی گیاهی)، زیست شناسی گیاهی دارویی و از همه مهمتر “گیاه پزشکی” در اغلب دانشگاه‌های جهان تدریس می‌شود، رشته جدید نبوده و دارای سابقه ی کهن و دیرینه است. کشف خواص درمانی میوه ها و گیاهان و استفاده از آنها در درمان بیماری‌ها امری نیست که تنها امروزه به آن پرداخته شده باشد، بلکه از هزاران سال پیش که بشر گیاهخوار و بعد گوشتخوار گردید، علاوه بر استفاده از این گیاهان و میوه ها به عنوان غذا، کم کم به برخی از خواص دارویی موجود در آنها نیز پی برد و از آنها برای کاهش درد و تسکین و تخفیف بیماری استفاده نمود. به عنوان مثال در کتب مذهبی مسیحیان مکررا، در مورد جو، دانه‌های بوداده، عسل، سرشیر (خامه) و پنیر به عنوان غذاهای ارزشمند صحبت شده است. قرآن یک سوره درباره ی زنبور عسل دارد. مصریان سیر را همراه اجساد مومیایی شده نگهداری می‌کردند و رومی‌ها آن را به عنوان دارو در بیش از ۵۰ بیماری استفاده می‌نمودند. اولین کشت سویا توسط امپراطور چین در ۳۰۰ سال قبل از میلاد صورت گرفت و تقدیس شد. سابقه دارویی شیرین بیان به ۲۵۰۰ سال قبل در اروپای غربی و خاور دور بر می‌گردد. اینها نشان از اهمیت گیاهان در رفع امراض و کاهش زمینه ی ابتلا به بیماری‌هاست.
یکی از مشکلات اساسی بشر در عصر حاضر این است که شروع به استفاده وسیع از داروهای شیمیایی نموده و کمتر به داروهای با منشا گیاهی و طبیعی روی آورده است و از یک سو خود را مواجه با مشکل کمبود این داروها و گرانی بیش از حد آنها نموده و از سویی دیگر از عوارض جانبی و سوء این داروها ممکن است بعدها آشکار شوند در امان نبوده و خود را درگیر بسیاری از امراض دیگری که بعدها ممکن است شیوع پیدا کنند، کرده است. این مشکل بشر از یک سو معلول عدم آگاهی از اثرات جانبی داروهای شیمیایی و همچنین استفاده ی آسانتر، ساده تر و اثر بخشی سریعتر این قبیل داروهاست . از سویی دیگر معلول عدم آشنایی با روش های درمان طبیعی و گیاهی و ناآگاهی از خواص درمانی گیاهان دارویی و میوه ها در درمان بیماری هاست.
در واقع آنچه روش مدرن کسب سلامتی در این زمان از قلم انداخته است اینست که خود ما مسئول سلامتی خودمان هستیم. بسیاری از بیماری‌های جزئی اغلب به علت رژیم غذایی نامناسب، فقدان ورزش یا اتلاف انرژی و مصرف بی رویه و کورکورانه ی داروهای شیمیایی، توسط خود فرد ایجاد می‌شوند.
داروهای مدرن ممکن است با سرعت زیادی بیماری را درمان کند، اما نمی تواند مشکلاتی را که خودمان به طور دائم به وجود می آوریم را حل کند.
ما در جهان مترقی امروزی به طبیعت پشت کرده‌ایم و خود را از مواهب طبیعی محروم ساخته‌ایم. ما دانش قدیمی اجدادمان در درمان بیماری‌ها را به کلی کنار نهاده و به جای آن داروهای شیمیایی و مصنوعی را جایگزین کرده‌ایم. نکته بسیار حائز اهمیت در این راستا این است که هیچ کس بهتر از خود فرد نمی‌تواند مراقب سلامتی خود باشد. انسان می تواند با کسب مقداری دانش، بیماری‌های ساده ی خود را بهتر از هرکس دیگر درمان کند. بنابراین توصیه می‌شود که جز موارد جدی و مهم که نیاز به مراجعه به پزشک وجود دارد، خود شخص، بیماری ساده را با استفاده از گیاهان دارویی و طبق روش‌های درمان طبیعی، درمان کند. بدین منظور فرد ابتدا باید طبیعت و مزاج خود را بشناسد و بر اساس طبیعت خود (گرم، سرد،تر،خشک) تغذیه و درمان کند. سپس از طبیعت و خواص گیاهان و میوه ها اطلاع کسب کند.
متناسب با مزاج خود اقدام به استفاده از گیاهان و میوه های دارویی و همچنین راهکارهای دیگر من جمله حجامت، زالو درمانی، بادکش و غیره نماید.
امروزه طب سنتی در پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها و نیز مداوای برخی از امراض، هنوز هم که هنوز است، حرف‌های زیادی برای گفتن دارد ولی نمی‌تواند پاسخگوی همه نیازهای پزشکی باشد. پزشکی جدید نیز راه حل‌های متعددی برای درمان بیماری‌های بشر دارد که بسیاری از آنها از عهده طب سنتی بر نمی‌آید. ضمن آن که برخی از راه‌ها و نسخه‌های طب سنتی با پیشرفت‌های جدید تایید شده و برخی نیز مردود شده‌اند.
بنابراین، هر دوی اینها به عنوان بخشی از میراث علمی بشر، مورد احترام و مراجعه هستند و نفی هر کدام شان منطبق با واقع نگری نیست.
طب سنتی را “طب الصحه” نیز می‌نامند؛ یعنی طبی که بیش از آن که بر درمان تأکید کند، بر سلامتی و پیشگیری و تبیین سبک زندگی سالم تأکید می‌کند.
یکی از آفت‌های طب سنتی که بدان آسیب می‌زند این است که اگر کسی با نسخه‌ای از طب سنتی مداوا شد، تصور می‌کند که دیگران نیز با همان نسخه شفا می‌یابند. حال آن که امکان دارد داروی سنتی خاصی برای درد معده ی یک فرد مفید و برای فردی دیگر غیر مفید یا حتی مضر باشد.
از آنجا که داروهای طب سنتی، پایه گیاهی دارند، گمان غالب این است که می‌توان داروهای گیاهی را بی ضابطه و بی رویه مصرف کرد و از عوارضش مصون ماند حال آن که این گونه نیست و باید هرگونه اقدامی در این خصوص با مشورت متخصص مربوطه باشد.
باشد که در جهت گسترش سلامتی و همچنین پاسداشت این میراث ملی کوشا باشیم.
نویسنده
-
کارشناس رادیولوژی از دانشگاه علوم پزشکی کرمان
مدرس دانشگاه علوم پزشکی کرمان
جدیدترین مطالب
MRI۱ آبان ۱۳۹۷بارداری و ممنوعیت انجام ام‌آر‌آی
طب سنتی۲۶ مهر ۱۳۹۷فصل پاییز را به سلامت سپری کنید!
MRI۲۳ مهر ۱۳۹۷ملاحظات ایمنی قبل از انجام ام‌آر‌آی
زیبایی و شادابی۲۸ مرداد ۱۳۹۷چگونه چشمان زیبایی داشته باشیم؟
